Virus HIV lây nhiễm qua 3 con đường chính cụ thể:
Lây truyền qua đường máu: thường là truyền máu, tiêm chích, xăm trổ da, qua các vết sước trên da, niêm mạc…
Lây truyền qua đường quan hệ tình dục: quan hệ tình dục với một hay nhiều bạn tình mà không biết họ có nhiễm HIV hay không, sử dụng bao cao su không thường xuyên và không đúng cách, quan hệ tình dục trong khi bản thân hoặc bạn tình đang mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
Lây truyền từ mẹ sang con: mẹ nhiễm HIV truyền sang con trong thời kỳ mang thai, lúc sinh con qua máu và dịch âm đạo khi chuyển dạ đẻ và khi cho con bú.
Trong 3 đường lây nhiễm trên thì lây nhiễm HIV qua đường tình dục là một trong những nguy cơ cao nhất và hiện đang là hình thái lây nhiễm chiếm chủ yếu tại Thừa Thiên Huế. Năm 2014, trong số phát hiện nhiễm HIV, lây truyền qua quan hệ tình dục chiếm 91%. Quan hệ tình dục đồng giới làm tăng nguy cơ nhiễm HIV gấp nhiều lần, đặc biệt là quan hệ tình dục đồng giới nam. Quan hệ tình dục đồng giới nữ vẫn có khả năng nhiễm HIV nhưng với tỷ lệ thấp hơn.
Lây nhiễm HIV ở đồng giới nam
Những người quan hệ tình dục đồng giới nam có nguy cơ lây nhiễm HIV cao hơn so với quan hệ tình dục đồng giới nữ. Do bởi quan hệ tình dục đồng giới nam sẽ là: Quan hệ miệng - bộ phận sinh dục, quan hệ dương vật - hậu môn, quan hệ miệng - hậu môn, quan hệ dương vật - dương vật.
Quan hệ tình dục dương vật - hậu môn: quan hệ tình dục qua đường hậu môn dễ làm lây nhiễm HIV nhất do niêm mạc hậu môn mỏng, niêm mạc trực tràng có nhiều mao mạch, dễ bị tổn thương, dễ chảy máu do không có các tuyến tiết chất nhờn để bôi trơn. Qua những vết xây xước này, virus HIV sẽ xâm nhập từ người nhiễm HIV sang người lành.
Quan hệ dương vật - dương vật: virus HIV có nhiều trong tinh dịch vì thế khi quan hệ tình dục thì sự cọ sát hai cơ quan sinh dục và tiếp xúc trực tiếp với tiết dịch đó sẽ là nguy cơ lây truyền virus HIV sang cho bạn tình.
Khi hai dương vật tiếp xúc, cọ xát vào nhau, mặc dù không trầy xước hay chảy máu nhưng có dịch tiết ra thì có khả năng nhiễm HIV hay không khi một trong hai người bị nhiễm thì có nguy cơ lây nhiễm bởi các yếu tố sau:
- Khi người nhiễm HIV xuất tiết ra dịch tiết thì trong dịch sinh dục của người đó có chứa virus HIV, số lượng virus có trong tinh dịch tương đối nhiều.
- Có đường xâm nhập vì đầu dương vật chỉ được bảo vệ bởi lớp niêm mạc mỏng hơn nữa trong quá trình cọ xát tạo khoái cảm giữa 2 dương vật thì có thể tạo ra những vết trầy xước, tổn thương mà mắt thường không nhìn thấy được, virus có thể xâm nhập được.
Quan hệ miệng - bộ phận sinh dục: tình dục bằng miệng được coi là ít nguy cơ lây nhiễm nhất, tuy nhiên khả năng lây nhiễm vẫn xảy ra nếu như người thực hiện có những vết lở loét miệng, chảy máu chân răng,… thì virus HIV ở dịch sinh dục của bạn tình có thể xâm nhập vào máu.
Quan hệ miệng - hậu môn: khi miệng có những vết lở loét, chảy máu chân răng và hậu môn cũng có những vết thương hở, trầy xước thì virus HIV vẫn có thể xâm nhập vào cơ thể qua các vết thương đó.
Lây nhiễm HIV ở đồng giới nữ
Nguy cơ lây truyền HIV trong quan hệ tình dục đồng tính nữ thấp hơn nguy cơ lây nhiễm HIV ở quan hệ tình dục đồng tính nam. Hình thức quan hệ tình dục ở đồng tính nữ thường là: Quan hệ miệng - bộ phận sinh dục, quan hệ miệng - hậu môn, quan hệ với vật Trung gian (sextoy), quan hệ do cọ xát âm hộ - âm hộ.
Quan hệ tình dục đường miệng - bộ phận sinh dục: vẫn có nguy cơ lây nhiễm HIV mặc dù an toàn hơn so với quan hệ tình dục qua âm đạo hoặc hậu môn. Khi miệng có những vết lở, chảy máu chân răng... Virus HIV sẽ từ vết thương hở, dịch âm đạo mà lây truyền cho bạn tình.
Quan hệ miệng - hậu môn: Khi cả hai cơ quan này có những vết thương hở, lở loét miệng, trầy xước sẽ là con đường để virus HIV xâm nhập trực tiếp vào cơ thể của bạn tình.
Quan hệ cọ sát âm hộ - âm hộ: Virus HIV có trong dịch âm đạo chính vì thế khi có tiếp xúc trực tiếp với chất dịch âm đạo của bạn tình và nhất là trong thởi điểm chu kì kinh nguyệt, virus sẽ xâm nhập qua niêm mạc và các vết sây sát li ti ở cơ quuan sinh dục do động tác quan hệ tình dục gây ra.
Quan hệ với vật trung gian (sextoy) cũng là con đường lây nhiễm HIV khi vật trung gian này có dính chất dịch, máu của người nhiễm HIV sẽ xâm nhập vào bạn tình.
Phòng bệnh
- Lối sống lành mạnh, quan hệ thủy chung với một bạn tình duy nhất; sử dụng bao cao su đúng cách, ngay từ đầu và trong suốt thời gian giao hợp để phòng lây nhiễm HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục
- Khi quan hệ đồng tính nam nên sử dụng chất bôi trơn để giảm trầy xước. Chỉ nên quan hệ tình dục khi đã biết rõ về sức khỏe của đối tượng.
- Đảm bảo vệ sinh sạch sẽ miêng, cơ quan sinh dục, hậu môn, mang bao cao su cho dụng cụ hỗ trợ quan hệ tình dục đồng tính cũng giúp giảm nguy cơ lây bệnh ở cả hai người.
Tình dục đồng giới rất có hại cho sức khỏe. Ngoài việc nhiễm HIV/AIDS ra, những người quan hệ đồng tính nam dễ bị viêm niêm mạc trực tràng, trĩ, rối loạn tiêu hóa, suy nhược thần kinh, mất ngủ… Vì vậy nên tránh quan hệ tình dục đồng giới hoặc quan hệ tình dục không an toàn. Xu hướng lây nhiễm qua đường tình dục đang gia tăng và vượt qua xu hướng lây nhiễm qua đường tiêm chích. Do vậy cần nhận thức rõ về nguy cơ này để phòng tránh. Nhận rõ nguy cơ này, liên tiếp nhiều năm công tác phòng, chống HIV/AIDS của tỉnh ngoài việc can thiệp cho nhóm nghiện chích ma túy, phụ nữ bán dâm, chương trình cũng đã có những quan tâm can thiệp cho nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới này, đã tiếp cận hơn 200 đối tượng nam quan hệ tình dục đồng giới, việc cấp phát bao cao su và chất bôi trơn là giải pháp cần thiết để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm HIV của nhóm đối tượng này.